Ratusz

Ratusz miejski w Oleśnicy - film

 Ratusz w Oleśnicy - informacje

Rada Miejska wykupiła wójtostwo w 1407 r. i stała się samodzielna w rządzeniu miastem. Dotychczasowy drewniany dom wójta nie odpowiadał jej potrzebom i randze. Dlatego w 1410 r. (wg J. Sinapiusa) wybudowano nowy murowany ratusz (dom rady).

Był to budynek raczej dwupiętrowy, w stylu gotyckim, z przyległą kwadratową wieżą od wschodu. Nie leżał w osi symetrii rynku, gdyż powstał na miejscu wcześniejszej budowli - domu kupieckiego. W 1535 r. ratusz ulega uszkodzeniu i wtedy podwyższono wieżę o oktogonalną nadbudowę. W ratuszu urzędował burmistrz oraz odbywały się zebrania Rady Miejskiej i posiedzenia ławy.

Wraz z zwiększaniem zadań miasta, ratusz staje się za ciasny i dlatego Rada Miejska wykupuje przed 1650 r. część pomieszczeń w sąsiedniej budowli (oddzielonej szerokim przejściem), mającej funkcje handlowe. Ta budowla była potem nazywana skrzydłem południowym ratusza. W niej m.in. były rozmieszczone pomieszczenia aresztu oraz straży. Dwubudynkowy układ ratusza zachował się do 1826 r.

Widok ratusza (4) sprzed 1648 r. wg M. Meriana

W 1664 r. ratusz grozi zawaleniem i książę Sylwiusz Nimrod nakazuje jego remont. Zapewne jednocześnie wykonano jego znaczną przebudowę.

Kolejna odbudowa następuje po wielkim pożarze w 1730 r. Ok. 1810 r. usunięto sprzed ratusza pręgierz, grożący zawaleniem. W 1823 r. ratusz kolejny raz płonie. Wieża została odbudowano w 1825 r., którą to datę umieszczono na chorągiewce. Budynek odbudowano rok później - nadając mu charakter klasycystyczny. Jednocześnie fasada budynku połączyła tylko zewnętrznie dwa dotychczas oddzielne skrzydła, do których dalej istniały dwa oddzielne wejścia i jedno - na dziedziniec.

W 1873 r. przed ratuszem umieszczono Kolumnę Zwycięstwa. Dopiero w 1892 r. wybudowano nową klatkę schodową, łączącą oba budynki.

W klatce schodowej właściwego ratusza wmurowano kamienne płyty herbowe z XVI i XVII wieku, mające dużą wartość artystyczną i pochodzące w większości z rozebranych w 1868 roku bram miejskich i z dawnego ratusza. W 1892 r. na dachu umieszczono dwa pionowe maszty flagowe, a na ścianie północnej jeden nachylony maszt. Ok. 1911 doprowadzono prąd do budynku.

Od 1892 r. do ok. 1930 roku porządkowano komunikacje w byłym budynku południowym, m.in. w celu zwiększenia w nim ilości sklepów. Wybito w ścianie frontowej ratusza 3 witryny sklepowe i dwa wejścia do nich. Potem zaczęto likwidować sklepy, mające wystawy od strony frontowej ratusza.

Ratusz po 1911 r. Po 1930 r. widoczne sklepy zostały zlikwidowane

W 1945 r. ratusz zostaje w znacznym stopniu zniszczony. Po wojnie odgruzowano go i rozebrano ściany zagrażające zawaleniem.

Ratusz z prawie całą fasadą	Ratusz po rozebraniu części fasady, zagrażającej zawaleniem

Prace projektowe odbudowy ratusza rozpoczęto w 1958 roku. Prawdopodobnie ze względu na zmniejszone potrzeby lokalowe Prezydium Miejskiej Rady Narodowej ograniczyło w trakcie projektowania jego objętość. Odbudowując ratusz w latach 1962-1964 zachowano jego klasycystyczną formę, ale na ok. 2/3 długości. W pozostałą część (dawne skrzydło południowe ratusza i kolejne trzy budynki w tej pierzei) wbudowano budynek hotelowy.

Budowę ratusza zakończono uroczyście 8 czerwca 1964 r. Wcześniej oddano do użytku hotel Śląsk.

Budynek ratusza z lewej. Z prawej budynek hotelu Śląsk

Obecny widok ratusza

Po 1989 r. w dawnym hotelu Śląsk umieszczono Urząd Miasta. W 2008 r. zamontowano na dachu ratusza maszt flagowy, a na wieży umieszczono aparaturę nagłaśniającą do sygnalizacji alarmowej. W 2009 r. rozpoczęto codzienne odtwarzanie (godz. 12.01) hejnału Oleśnicy.

Marek Nienałtowski

Literatura

1. Czerner R. Zabudowy rynków. Średniowieczne bloki śródrynkowe wybranych dużych miast Śląska. PWr. Wrocław 2002
2. Mrozowicz W., Wiszewski M. Oleśnica od czasów najdawniejszych po współczesność. Atut Wrocław 2006
3. Przyłęcki M. Najcenniejsze zabytki Oleśnicy. Zapiski oleśnickie nr 2. 1995
4. Starzewska M. Oleśnica. Ossolineum. Wrocław. 1963
5. www.olesnica.org